Əvəlik şorbası

Əvəlik kosmopolit bitki olub, Yer kürəsinin hər yerində yayılmışdır. Bu bitkinin əksər növlərinə şimal yarımkürəsinin mülayim iqlim zonalarında rast gəlmək olar. Ən çox çəmənliklərdə, meşə kənarlarında, dağ yamaclarında, göl, dəniz vadilərində alaq otu kimi yayılmışdır.

Qafqazda 25, Azərbaycanda isə 17 növü bitir. Xalq arasında tərəvəz bitkisi kimi geniş istifadə edilən adi və yumrukök növləridir. Bu növlər Azərbaycanın aşağı və orta dağ qurşaqlarında bitir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisinin əksər yerlərində bu bitkiyə rast gəlmək olar. Şahbuz, Sədərək və Ordubad rayonlarında bitən və istifadə olunan əvəlik növləri əvəzolunmazdır. Aqrar sahədə xüsusi təcrübəsi olan yaşlı insanlar deyirlər ki, İkinci Dünya müharibəsi illərində yerli əhali tərəfindən Şahbuz və Ordubad rayonlarının ərazilərindən kütləvi şəkildə əvəlik və ələyəz pencərləri yığılaraq çörək əvəzinə qida tələbatının ödənilməsində istifadə olunmuşdur.
Botaniki xüsusiyyətlərindən danışarkən qeyd olunmalıdır ki, əvəlik bitkisi qırxbuğum fəsiləsinə aid olub, çoxillik ot bitkisidir. Əvəlik toxum, kök pöhrələri ilə çoxalır. Toxumları yazda və payızda səpilir. İkinci ildən başlayaraq qida üçün istifadə olunacaq yaşıl kütləsi alınır. Uzunömürlü, çoxillik bitkidir.
Əvəlik bitkisi müalicəvi əhəmiyyətə malikdir.

Əvəlik bitkisini çiçəkləməmişdən əvvəl, may-iyun aylarında yığır, saç kimi hörür, qurudaraq qışa tədarük edirlər. Qurudulmuş əvəlikdən qış vaxtı müxtəlif xörəklər hazır­lanır. Əvəlikli umac, əvəlikli qındı, əvəlikli sıyıq və sair xörəklər dadlı qida olmaqla yanaşı, müalicəvi əhəmiyyətə malikdir.

Əvəlik haqqında müəyyən məlumatları əldə etdik. İndi isə sevimlimiz Sonayın mətbəxində əvəlikdən hazırlanmış dadlı bir təamla tanış olaq.

Lazım olan ərzaqlar:

4 nəfərlik ailə üçün
1 dərin boşqab dolusu quru əvəlik
1,5 litr su
100-150 qram kərə yağı
2 xörək qaşığı un
Hazırlanması:
Əvvəlcə doğranmış əvəliyi qaynayan suda bir neçə dəqiqəlik qaynatmaq lazımdır. Bu əvəliyin həm acısının, həm də tünd rənginin çıxması üçündür. Başqa bir qazanda kərə yağı dağ olunur və üzərinə su əlavə edilir. Bu müddətdə undan umac edirik. Su qaynayanda üzərinə süzülmüş əvəliyi və qarışdıra-qarışdıra umacı əlavə edirik. Və yeməyimizi qatılaşana kimi bişiririk, ocağı söndürməzdən əvvəl duzunu tökürük. Soyuq səhərlərin isti yeməyi hazırdır. Nuş olsun.